Bitwa pod Monte Cassino - alianci w drodze na Rzym
Do czasów II wojny światowość miejsce kojarzono przede wszystkim z benedyktyńskim opactwem, które wedle tradycji założył w VI wieku św. Benedykt. Był to jeden z najważniejszych ośrodków chrześcijańskich ówczesnej Europy. W 1944 r. wzgórze rozsławiła dodatkowo jedna z najważniejszych bitew II wojny światowej jaką była bitwa pod Monte Cassino.
Wojska alianckie wylądowały na Sycylii w 1943 r. Niemców, którzy okupowali Półwysep Apeniński, stopniowo spychały na północ kraju. Na początku 1944 r. linia frontu przesunęła się na południe od Rzymu. Najprostsza droga do włoskiej stolicy wiodła wzdłuż doliny rzeki Liri, pomiędzy pasmami górskimi. Jednym ze strategicznych punktów obrony stał się klasztor na Monte Cassino, który zapewniał Niemcom doskonałą widoczność, a tym samym dawał militarną przewagę. Dowództwo niemieckie zbudowało w tamtym rejonie pas umocnień zwany Linią Gustawa, którego broniła 10 Armia. W skład wojsk alianckich wchodziła m.in. brytyjska 8 Armia, a w niej 2 Korpus Polski, który wsławił się zdobyciem klasztoru.
Żołnierze polscy na tle ruin klasztoru Monte Cassino, maj 1944
(źródło: wikipedia)
Ataki na opactwo podejmowano trzy razy. Wszystkie zakończyły się niepowodzeniem. Niemcy w międzyczasie wywieźli benedyktyńskie skarby i ewakuowali zakonników. W dniu 15 lutego 1944 r. alianckie samoloty zbombardowały klasztor zamieniając tę perłę architektury w kompletną ruinę. Nie pomogło to aliantom i wywołało falę oburzenia. Uznano to za akt czystego barbarzyństwa, tym bardziej, że wojsko miało oszczędzać pomniki historii o szczególnym znaczeniu dla światowego dziedzictwa kulturalnego. Do końca marca ’44 nie udało się przełamać linii obrony niemieckiej, a straty aliantów wynosiły ok. 48 tysięcy ludzi.
Polacy zdobywają klasztor pod dowództwem gen. Władysława Andersa
Czwarte natarcie, w ramach operacji „Honker” zaplanowano na 11-19 maja 1944 r. Główną siłę uderzenia miał stanowić 2 Korpus Polski dowodzony przez gen. Władysława Andersa. Nazwa operacji była nawiązaniem do słowa „honk”, którym w języku angielskim określano krzyk dzikich gęsi. Właściwy atak rozpoczął się 12 maja, a nieugięta postawa polskich żołnierzy przyczyniła się do przełamania niemieckiej obrony. W nocy z 17 na 18 maja Niemcy wycofali się z ruin klasztoru, do którego weszli Polacy. Na murach wywiesili biało-czerwoną flagę. Później na polecenie gen. Władysława Andersa. umieszczono obok flagę brytyjską. W dniu 18 maja 1944 r., w południe, plutonowy Emil Czech odegrał w ruinach hejnał mariacki na znak zwycięstwa polskich żołnierzy. Wojska brytyjskie mogły przejść doliną Lirii w kierunku Rzymu bez obawy ataku niemieckiego z masywu Monte Cassino.
Emil Czech gra hejnał w zdobytym klasztorze, 18 maja 1944
(źródło: wiki)
Maki, które piły polską krew - Feliks Konarski i Gwidon Borucki
„Czerwone maki na Monte Cassino” to legendarna pieśń żołnierska napisana w ciągu jednej nocy. Powstała z 17 na 18 maja 1944 r. w czasie decydującego ataku żołnierzy polskich na klasztor. Słowa ułożył Feliks Konarski (pseudonim artystyczny Ref-Ren), pieśniarz i poeta z Teatru Żołnierza Polskiego. Muzykę skomponował Alfred Schütz. Utwór wykonano po raz pierwszy kwaterze gen. Andersa już po zdobyciu klasztoru. Podczas prawykonania pieśniarz Gwidon Borucki zaśpiewał dwie zwrotki. Trzecią Feliks Konarski dopisał kilkanaście godzin później. „Czerwone maki…” zyskały wielką popularność i były traktowane niemal na równi z hymnem narodowym. Przyjął się zwyczaj słuchania tej pieśni w postawie stojącej.
Polacy polegli w bitwie pod Monte Cassino 1944
Podczas bitwy o Monte Cassiono poległo ponad tysiąc polskich żołnierzy. Spoczęli na polskim cmentarzu wojskowym, utworzonym u stóp klasztoru. W 1970 r., zgodnie ze swym życzeniem, obok podkomendnych został pochowany gen. Władysław Anders. Autorami projektu cmentarza byli architekci Wacław Hryniewicz i Jerzy Skolimowski. Wejścia do nekropolii strzegą dwa wielkie orły wykute w trawertynie, dzieło prof. Duilio Cambellottiego. Dalej mija się plac z krzyżem Virtuti Militari, a za nim tarasy z mogiłami żołnierzy. Całości dopełnia ogromny krzyż z żywopłotu, uformowany na zboczu wzniesienia, z orłem pośrodku.
