Warto wyjaśnić jedną rzecz. Justowanie monet odnosi się do sposobu emitowania monet al pezzo. Był on stosowany głównie do wyższych i cenniejszych nominałów w złocie lub srebrze. Polegał na tym, że każda z monet musiała odpowiadać określonemu standardowi wagowemu zgodnemu z ordynacją menniczą. W przypadku zbyt małej masy moneta wędrowała do pieca i ją przetapiano. Natomiast gdy masa była za duża, monetę justowano.
Proces justowania polegał na spiłowywaniu pilnikiem obrzeża, rantu lub pola monety. Jeśli pracownik mennicy odpowiedzialny za zgodność masy monety z katalogiem podczas ważenia stwierdzał, że moneta ją przewyższa, usuwał nadmiar metalu pilnikiem. Pozostawiało to widoczne ślady, które z formalnego punktu widzenia nie wpływają jednak na stan zachowania numizmatu i jego ocenę.
Ślady justowania nie są defektem mechanicznym spowodowanym obiegiem. Powstały bowiem zanim moneta opuściła mennicę. Jest to więc część procesu menniczego i produkcji monet.
Justowanie monet – przykłady
Poniżej przedstawiamy ciekawy przykład bardzo dobrze ilustrujący justunek na monecie – jest to emisja o wartości 8 groszy srebrnych (ówczesna równowartość dwuzłotówki) wyemitowana w 1794 r. w czasach rządów Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Moneta uzyskała w gradingu wysoką notę MS63 poświadczającą certyfikowany stan menniczy. Na ocenę stanu zachowania monety nie wpłynęły zarówno widoczne na awersie drobne wady blachy, jak i niewielki justunek występujący na rewersie, który da się zauważyć na tarczy herbowej pod koroną. Jest to cenna, pięknie wybita i zachowana emisja z ostatnich lat I Rzeczpospolitej.
Kolejny przykład przedstawia justunek wykonany na krawędzi monety. Tego typu praktyki można często zaobserwować na monetach wybijanych w okresie powstania listopadowego.
W tym przypadku justowanie monety można zauważyć na jej rewersie dookoła wieńca. Mimo tego moneta nosi jedynie niewielkie ślady zużycia obiegiem i bez wątpienia zasługuje na docenienie jej wysoką notą kolekcjonerką.
