Inicjatywa prezydenta Roosevelta
Wybijanie monet Double Eagle ze zmienionym motywem rozpoczęto w 1907 r. Inicjatorem przedsięwzięcia był Theodore Roosevelt. Amerykański prezydent zdawał sobie sprawę ze znaczenia monet jako idealnego nośnika treści propagandowych. Sam był zapalonym kolekcjonerem numizmatów i wiedział doskonale, że od czasów starożytności władcy umieszczali na małych krążkach określone treści ideologiczne. Według prezydenta, nowy projekt monet musiał podkreślać narodową tożsamość i ukazywać rosnącą potęgę USA.
Roosevelt zwrócił się z prośbą o zaprojektowanie nowej monety do Augustusa Saint-Gaudensa. Był on światowej sławy amerykańskim rzeźbiarzem irlandzkiego pochodzenia. Swoją karierę zawodową rozpoczął pracując nad kameami. Z czasem zainteresował się medalami i monetami. W swoim portfolio mógł się poszczycić stworzeniem medali wybitych dla upamiętnienia setnej rocznicy zaprzysiężenia George’a Washingtona na prezydenta, światowej Wystawy Kolumbijskiej zorganizowanej w 1893 r. oraz zaprzysiężenia Theodore’a Roosevelta na prezydenta w 1905 r.
Cztery projekty Saint-Gaudensa
Pod koniec 1905 roku rozpoczął prace nad nową monetą. Początkowo Double Eagle miał być emisją o bardzo wysokim reliefie. Kolejne próby technologiczne, które rozpoczęto w 1907 r., wykazywały jednak, że masowa produkcja takich monet była przy ówczesnym poziomie technologicznym niemożliwa.
Saint-Gaudens dokonywał kolejnych zmian w projekcie. Dotyczyły one przede wszystkim wysokości reliefu, a nie koncepcji artystycznej monety. Według oficjalnej wersji Mennicy Stanów Zjednoczonych, powstały cztery wersje Double Eagle’a z 1907 r. Pierwsze dwa, to monety o nadzwyczajnie wysokim reliefie; wypukły motyw znajdował się wysoko nad wklęsłą powierzchnią. Wersje te miały średnice: 34 i 27 milimetrów. Data zapisana była cyframi rzymskimi: MCMVII (rok 1907). Tłoki mennicze wykonano z gipsowych odlewów projektów Saint-Gaudensa.
Dopiero trzecia wersja, z obniżonym reliefem, została wybita w większym nakładzie. Mimo tego zabiegu, masowa produkcja monety nadal stanowiła zbyt duże wyzwanie dla mennicy. Dopiero w grudniu 1907 r. powstała czwarta wersja, z jeszcze niższym reliefem i to właśnie ona była wybijana z małymi modyfikacjami do 1933 r.
Wybicie monety wywołało pewną kontrowersję, gdyż brakowało na niej napisu: IN GOD WE TRUST. Jej skomplikowany wzór powodował ogromne problemy przy jej produkcji, co zmusiło głównego grawera Mennicy Amerykańskiej, Charlesa Barbera, do usunięcia z monety tych słów. W tej sprawie musiał interweniować Kongres i w 1908 r. na części nakładu tego rocznika motto pojawiło się na rewersie, pod orłem. Umieszczano je tam konsekwentnie do końca emisji.
Legendarny motyw Wolności
Awers złotej dwudziestodolarówki Double Eagle przedstawia personifikację Wolności. Krocząca kobieta, ubrana w antyczne szaty, nawiązywała do korzeni kultury europejskiej ‒ antycznej Grecji i Rzymu. W jednym ręku postać trzyma gałązkę oliwną, zaś w drugiej pochodnię. Autor chciał wyrazić ideę, że Wolność, symbolizowana przez gałązkę oliwną, jest najważniejszą wartością dla Ameryki. Pochodnia w tym kontekście oznacza światło duchowe. Oświetla drogę, wskazuje kierunek osiągnięcia Wolności. W tle umieszczona jest kopuła budynku Kongresu Stanów Zjednoczonych, budowli utożsamianej z demokracją i wolnością.
Na rewersie znajduje się orzeł lecący w blasku wschodzącego słońca. Była to alegoria Ameryki, młodej i silnej, z jasną przyszłością przed sobą. Motto: „E PLURIBUS UNUM” (z łac. jedno z wielu) umieszczono na rancie monety, dopełniając tym treści wyrażone na awersie i rewersie.
Rekordowe ceny
Sytuacja złotych monet w USA skomplikowała się w dobie Wielkiego Kryzysu. Prezydent Franklin Roosevelt, daleki kuzyn Theodore’a, musiał ratować państwo przed groźbą niewypłacalności. W 1933 r. wydał dekret zabraniający obywatelom gromadzenia złota i nakazujący wymianę go na walutę papierową. Całe zarekwirowane złoto, warte przeszło 50 mln dolarów, miało zostać przetopione na sztabki i wypełnić skarbiec Fort Knox.
Ten sam los miał spotkać również serię monet Double Eagle z 1933 roku, których nie wprowadzono nawet do obiegu. Tylko dwie dwudziestodolarówki zostały zwolnione z wyroku i przetransportowane do Instytutu Smithsonian, największego na świecie kompleksu muzeów i ośrodków edukacyjno-badawczych. Miały stanowić pamiątkę dla przyszłych pokoleń.
Jednak niektóre egzemplarze zniknęły w niejasnych okolicznościach z mennicy. Przez 70 lat tajne Służby Stanów Zjednoczonych poszukiwały zaginionych monet. Jedna z nich była wyjątkowo nieuchwytna. Ścigano ją po trzech kontynentach. Przechodziła przez ręce największych kolekcjonerów świata, m.in. wzbogaciła kolekcję monet króla Egiptu Farouka.
Jej legendarna podróż sprawiła, że stała się ona najdroższą i najbardziej pożądaną złotą monetą w historii świata. Na tegorocznej aukcji Sotheby's w Nowym Jorku została sprzedana za rekordowe 18,87 mln USD.
Co ciekawe, Double Eagle Saint-Gaudens z 1907 r. również wart jest niemałą fortunę. Złota 20-dolarówka została bowiem sprzedana na aukcji za 7,76 mln USD. Warto wspomnieć również o rzadkim roczniku 1927, który w ub. roku został sprzedany za 2,16 mln USD.
Kultowy Double Eagle bez wątpienia należy do najpiękniejszych i najbardziej interesujących monet świata. I pewnie jeszcze nie raz o nim usłyszymy…
