Z jakich metali wybijane są monety?

Złote i srebrne monety z kruszców

Od tysięcy lat historia pieniądza opierała się głównie na tych dwóch szlachetnych kruszcach. Monety emitowane przez władców w złocie i srebrze podkreślały ich majestat oraz były nośnikiem propagandy. W obiegu nie funkcjonowały jednak monety bite z kruszcu najwyżej próby wolne od domieszek innych metali ze względów ekonomicznych jak również podatności monet na zużycie. Takowe są wybijane jedynie w celach kolekcjonerskich lub inwestycyjnych.

Z czego wykonywane są monety od początku istnienia pieniądza?

Podczas produkcji monet przeznaczonych do obiegu historycznie najczęściej dodawano do nich miedzi, której obecność obniża koszt emisji i zarazem zwiększa twardość metalu szlachetnego. Z tego samego powodu w starożytności preferowano elektrum (elektron). To naturalny stop złota ze srebrem oraz niewielką ilością miedzi i żelaza, charakteryzujący się dużą wytrzymałością. Z niego już 2600 lat temu wytwarzano najstarsze znane monety w anatolijskim królestwie Lidii na półwyspie Azja Mniejsza. W Egipcie ten metal na monety dodawał blasku zwieńczeniom piramid, a Grecy ze względu na blady kolor zwali go białym złotem. Substancja słynęła też z tego, że bardzo dobrze przewodziła prąd w pierwszych maszynach mechanicznych. Przykładem tutaj jest m.in. moneta fenicka.

Inne kolory złota – pallad i platyna

Kolor złota inny, niż ten do jakiego jesteśmy przyzwyczajeni uzyskiwany jest poprzez łączenie szlachetnego kruszcu z różnymi metalami. Już przy około dwudziestoprocentowej zawartości miedzi stop nabiera barwy różowej lub czerwonawej; biel uzyskuje się poprzez dodatek manganu, niklu albo palladu – ten ostatni potrafi również nadać kolor szary. Tak otrzymane surowce wykorzystywać można do zdobienia medali i numizmatów kolekcjonerskich.

Obecnie dużo popularnością cieszą się również monety wybijane z palladu i platyny.

Monety kolekcjonerskie niekiedy zostają wzbogacone o dodatkowe elementy wykonane z bursztynu, cyrkonii lub innych minerałów i kamieni szlachetnych, drewna czy szkła. Zdarza się również, iż na tego typu numizmatach występuje selektywne platerowanie, hologram czy też nadruk wykonany np. w technologii tampondruku lub innych nowatorskich technologiach laserowych.

Z czego tworzone są monety obiegowe i czym jest Nordyckie złoto (Nordic gold)?

Nordic Gold (Nordyckie Złoto) to dla odmiany nazwa stopu o złotej barwie, który jednak w ogóle nie zawiera tego metalu. W 89% składa się z miedzi, po 5% stanowią cynk i aluminium, a pozostały 1% to cyna. Surowiec ten stosuje się do produkcji monet euro oraz polskich dwuzłotówek okolicznościowych. Monety te ze względu na skład metaliczny szybko pokrywają się patyną. W ten sposób można wstępnie przeprowadzić rozpoznanie w jaki sposób były bite monety i z czego są zrobione.

Miedziane monety popularne w Polsce

Polskie monety obiegowe powstają z szeregu różnych stopów. Monety o nominałach 10, 20, 50 groszy oraz 1 złoty wybijane są z miedzioniklu (mieszanka miedzi i niklu). Odpowiada on za srebrną barwę tych monet. Najniższe nominały wybite zostały z mosiądzu manganowego (połączenia miedzi z cynkiem, a w tym wypadku również z odrobiną manganu), ale od 2014 r. produkuje się je ze stali i tylko powleka mosiądzem. Złotawe części monet dwu- i pięciozłotowych to z kolei brązal – brąz, otrzymywany przede wszystkim z miedzi i cyny, a następnie wzbogacany aluminium.

Numizmaty wybite z dwóch różnych metali nazywamy monetami bimetalicznymi.

Metal Humanium i wybijanie monet

Wyjątkowymi numizmatami są monety wyprodukowane z Humanium Metal. Inaczej mówiąc jest to broń poddana recyklingowi pochodząca z rządowych programów jej niszczenia. Dochody uzyskane ze sprzedaży produktów Humanium Metal – w tym monet – są przeznaczane przede wszystkim na kolejne akcje niszczenia broni oraz opiekę zdrowotną, edukację i rozwój osób, które ucierpiały na skutek przemocy z użyciem broni.

Metody uszlachetniania monet

Srebrne monety można oksydować. Oksydacja jest to proces zabezpieczania srebra, polega ona na pokryciu powierzchni monety cienką warstwą jego tlenków. Powłoka taka chroni monetę przed korozją oraz nadaje jej charakterystyczny, głęboko przyciemniony wygląd i efekt postarzenia. Monety oksydowane nazywane są często przez kolekcjonerów „Antiqued finish”. Oksydacji dokonuje się z zastosowaniem elektrod albo metodą chemiczną, przez zanurzenie w odpowiednim wrzącym roztworze zasadowym.

Na czym polega patynowanie?

Innym procesem podkreślającym wiekowość monety i dodatkowo zachodzącym w naturze jest patynowanie. W jego toku atomy miedzi łączą się z tlenem, tworząc czarny nalot, a potem przechodzą w zielonkawo-szarawe węglany. Nie są one aktywne chemicznie, dzięki czemu chronią przed zmianami znajdujący się pod nimi metal na monety – wyjątkiem są patyny powstałe w zanieczyszczonej atmosferze. W zależności od warunków otoczenia patyna potrafi przybierać różną formę oraz różny kolor. Patyny nie należy czyścić, ponieważ nie wpływa ona negatywnie na wartość monety. Wręcz przeciwnie – monety okryte piękną wielobarwną patyną są poszukiwane przez kolekcjonerów na całym świecie.